آیا تعیین پاداش برای ساخت عادت مفید و مؤثر خواهد بود؟

تعیین پاداش برای ساخت عادت یعنی اینکه ما با خودمان قرار بگذاریم هر بار که موفق به انجام عادت جدید شدیم، یک پاداش مشخص برای خودمان در نظر بگیریم. پاداشی بیرونی و شبیه جایزه‌ای که کودک برای انجام کاری به شکل درست دریافت می‌کند. آیا این کار ما را در مسیر ساختن عادت‌های جدید یاری خواهد کرد؟

پاسخ این سؤال یک خیر بزرگ هست. تعیین پاداش نه تنها برای ساخت عادت‌های جدید مفید نخواهد بود بلکه تأثیری منفی هم خواهد داشت مگر اینکه به شکلی محتاطانه و بسیار محدود استفاده شود.

اما دلایل اثربخش نبودن پاداش بیرونی در پروژه ساخت عادت چیست؟

۱. انجام کار به خاطر پاداش

دریافت پاداش در ازای انجام یک کار این پیام را به مغز مخابره می‌کند که تو این کار را به این خاطر انجام می‌دهی که قرار هست پاداشی دریافت کنی و اگر پاداشی در کار نباشد، انجام این کار فایده‌ای برای تو نخواهد داشت. در حالی که خیلی از ما انسان‌ها عادت را نه به خاطر پاداش بلکه به خاطر مفید و اثربخش بودن آن در مسیر رسیدن به اهداف در خودمان شکل می‌دهیم.

از این رو تعیین پاداش اتفاقاً باعث خواهد شد که مغز پیامی دیگر و متفاوت‌تر از آنچه که هدف ماست دریافت کند و در نهایت ساخت عادت با موفقیت به سرانجام نرسد.

۲. تصمیم به پذیرش یا عدم پذیرش پاداش

در صورت عادت مغز به دریافت پاداش در قبال انجام کاری مشخص، هر بار که بخواهیم آن کار را به انجام برسانیم، به این موضوع فکر خواهیم کرد که آیا در قبال دریافت آن پاداش مشخص انجامش بدهیم یا نه و این یعنی یک تصمیم. وقتی هم که پای تصمیم به میان بیاید، عادت که اقدامی خودکار، آسان و بدون تصمیم‌گیری هست، تبدیل به یک اقدام آگاهانه و بر مبنای تصمیم‌گیری می‌شود.

مشخصه اصلی هر عادتی، انجام آن بدون فکر و تصمیم و به شکلی خودکار هست اما درگیر کردن بخش تصمیم‌گیر مغز در نجام آن کار مشخص، باعث شکل نگرفتن عادت جدید خواهد شد.

۳. رسیدن به خط پایان

اصلاً پاداش یعنی رسیدن به خط پایان و تمام شدن مسابقه، در حالی که هیچ خط پایانی برای عادت‌ها وجود ندارد. وقتی که مغز را به گذر از این خط پایان‌ها عادت دهیم، هر بار انجام کار همچون شروعی مجدد خواهد بود که امکان دارد صورت نگیرد.

از این رو تعیین پاداش برای اقدامی که قصد تبدیل آن به یک عادت را داریم، همچون مانعی بزرگ در مسیر پروژه ساخت عادت خواهد بود.

پیشنهاد می‌کنم بعد از این یادداشت و در ادامه، نوشتارهای زیر را مطالعه کنید:

چرا شروع یک عادت جدید حس خوبی به ما نمی‌دهد؟

راه‌های فرار از زیر بار تعهد به خود

هیچ روزی روز خاص نیست!