در زندگی ما انسانها اتفاقات و رویدادهای ناخوشایند و ناگوار متعددی رخ میدهند که حتی فکر کردن به هر کدام از آنها هم میتواند باعث بد شدن حس و حالمان شود ولی بسیاری از این اتفاقات رخ میدهند و ما همچنان به زندگی عادی خود ادامه میدهیم. این موضوع ناشی از توان ذاتی انسان در کشف و خنثی سازی بسیاری از چالشهای ذهنی است.
به نظر میرسد حس و حال کلی ما و میزان شادمانیمان در زندگی یک خط مستقیم است که هر حادثه و رویداد ناخوشایند و دراماتیکی همچون افت لحظهای در آن، خود را نشان میدهد ولی بعد از یک بازه کوتاهمدت، مسیر آن خط دوباره به سطح عادی خود برمیگردد.
فکر کردن به افزایش چندکیلویی وزنمان، برای ما ناخوشایند و ناراحتکننده است ولی بسیاری از اوقات این اتفاق میافتد و ما بهراحتی به شرایط عادت میکنیم. فکر کردن به قطع ارتباط با یک شریک عاطفی برایمان دردناک و غیرقابلتحمل است ولی چنین اتفاقی میافتد و ما نهتنها میزان شادمانیمان بعد از مدتزمان کوتاهی تغییری نمیکند بلکه بعدها به این نتیجه میرسیم که این فرد هیچ تناسبی با ما نداشت و این اتفاق باعث شد شرایط بهتر و ایدهآلتری در مقابلمان قرار گیرد.
به نظر میرسد که ما انسانها در درون ذهنمان یک سیستم مصون سازی روانی داریم که وظیفه اصلی آن کشف و خنثی سازی چالشهای ذهنی متعددی هست که امکان دارد در مقاطع مختلف زندگی با آنها مواجه شویم. این سیستم مشابه سیستم مصون سازی جسمی ما عمل میکند.
ما قبل از اینکه بخواهیم درون یک استخر با آب سرد شیرجه بزنیم، بدنمان خودش را برای مواجهه با چنین سرمایی آماده میکند که در صورت نبود این آمادگی، شیرجه زدن در آب سرد برای ما ناخوشایندتر و ناراحتکنندهتر از شرایط وجود آمادگی خواهد بود. عطسه و سرفه هم نشان از عملکرد درست سیستم مصون سازی جسمی است که تلاش دارد تا جسم ما را در مقابل شرایط دشوار و چالشهای متعدد محافظت کند.
در یک آزمایش از افرادی که قصد شرکت در یک مصاحبه شغلی را داشتند، پرسیده شد در صورت عدم قبولی در مصاحبه میزان کاهش شادمانی و رضایت آنها از زندگی چقدر خواهد بود. متوسط کاهش رضایتمندی که توسط افراد پیشبینی شد دو نمره از ده نمره بود.
در حالی که بعد از رد شدن از مصاحبه شغلی، مقدار واقعی کاهش رضایتمندی، ۰.۴ از ده گزارش شد که این میزان هم در فاصله ده دقیقهای جبران شده و به حالت قبلی بازگشت.
از این رو سیستم مصون سازی روانی در واقع نقشی مهم در محافظت از روح و روان ما در مقابل اتفاقات و رویدادهای ناخوشایند زندگی دارد که باعث میشود ما در مقابل ناملایمات زندگی زیاد آسیبپذیر نباشیم.
مشکلی که وجود دارد احتمال عدم مقابله و اقدام جدی در مواجهه با برخی از موضوعات و مسائل بااهمیت و تأثیرگذار هست که این اشتباه میتواند به دلیل عملکرد سیستم مصونسازی ما اتفاق بیفتد. به این معنا که ما در مواقعی که نیاز هست اقدامات خاصی برای محافظت از خودمان یا دیگران انجام دهیم، به دلیل ناچیز شمرده شدن مشکل توسط سیستم مصون سازی اقدام چندان جدیی انجام ندهیم.
شاید بتوان افرادی را که با وجود چاقی مفرط همچنان به تغذیه نامناسب خود ادامه میدهند و با این کار سلامتی خود را بیش از پیش به خطر میاندازند، نمونهای از این خطای ذهنی دانست.
پیشنهاد میکنم بعد از این یادداشت و در ادامه، نوشتارهای زیر را مطالعه کنید: