مغالطه حمله به شخص یا Ad Hominem Fallacy

مغالطه حمله به شخص عبارت است از نفی کردن ادعایی یا استدلالی با طرح بعضی ویژگی‌های شخصیِ کسی که از آن ادعا یا استدلال حمایت می‌کند.

به‌عبارت‌دیگر اگر کسی در پاسخ به استدلال یک نفر، فارغ از محتوا و کیفیت استدلال او به دیدگاه‌ها، مشخصه‌های شخصیتی، علایق، جنسیت، سوابق، رفتارها و دیگر موارد غیرمرتبط در زندگی او اشاره کند، دچار مغالطه حمله به شخص شده است.

در واقع ما در هنگام مواجهه با یک استدلال اصولاً بایستی آن استدلال را بدون توجه به شخص ارائه‌دهنده استدلال و صرفاً بر اساس عناصر و ساختار استدلال مورد بررسی قرار دهیم. از طرفی به این نکته مهم هم باید توجه کرد که گاهی سود شخصی، گذشته یا شخصیت کسی ممکن است به مسئله مرتبط باشد. در چنین مواردی، اشاره به سود شخصی، گذشته یا شخصیت آن فرد، اشتباه یا مغالطه منطقی نخواهد بود.

اما افراد فریبکار، هنگامی‌که با استدلالی معقول مواجه می‌شوند، استدلال را نادیده می‌گیرند و در عوض به دنبال راهی برای حمله شخصی به استدلال‌کننده می‌گردند. ناسزاگویی (حتی لجن‌پراکنی) غالباً کارآمد است؛ البته بستگی دارد که چطور از آن استفاده شود. استادان فن فریب به‌خوبی می‌دانند که مخاطبشان در مقابل چه چیزی موضع می‌گیرد و مخالفان خودشان را تلویحاً به پشتیبانی از آن چیز متهم می‌کنند. برای مثال، به مخالفانشان برچسب کمونیسم یا الحاد می‌زنند، یا می‌گویند که پشتیبان تروریسم است یا با جنایت‌ها برخورد جدی نمی‌کند. (+)

مغالطه حمله به شخص را گاهی مغالطه ناظر به شخص یا مغالطه بر ضد شخص یا مسموم کردن چاه هم می‌نامند. برای مثال موارد زیر را در نظر بگیرید.

• یک کلمه از حرف‌های پروفسور جیمز را درباره افزایش حقوق استادان نمی‌توان باور کرد. او طرفدار افزایش حقوق استادان است، زیرا خودش یکی از آنهاست. (+)
• بعضی‌ها ادعا می‌کنند که شکار «کشتن موجودهای زنده» است و به همین دلیل کار نادرستی است. اینها صرفاً افراد سوسول و احساساتی‌ای هستند که گمان می‌کنند احساس‌ها می‌توانند جای واقعیت‌ها را بگیرند. (+)
• هرکسی به جز افراد بی‌هنر و مخالفان رشد فرهنگی قبول دارد که در کشور ما بودجه بسیار کمی به فعالیت‌های هنری اختصاص می‌یابد. (+)
• همه افرادی که شخصیت سالم و رشد یافته‌ای دارند با آموزش مختلط دختران و پسران در مدرسه موافق هستند، مگر کسانی که در مسائل جنسی دچار عقده حقارت می‌باشند.

در تمامی موارد بالا مغالطه حمله به شخص اتفاق افتاده است.

پیشنهاد می‌کنم بعد از این یادداشت و در ادامه، نوشتارهای زیر را مطالعه کنید:

مغالطه یا همان مغلطه چیست؟

پرسشگری سقراطی به زبان ساده

مغالطه قمارباز یا Gambler’s Fallacy