مغالطه مناقشه در مثال زمانی اتفاق می‌افتد که فرد به‌جای نقد استدلال و ادعای طرف مقابل، مثالی را که او در اثبات ادعایش آورده، نقد یا نقض کند و کاری به دلایل و مقدمات استدلال نداشته باشد.
اصولاً وقتی ادعا یا استدلالی مطرح می‌شود، ما باید در پی این باشیم که مقدمات و نتیجه استدلال را شناسایی کرده و در پی نقد آنها برآییم. اما اگر کسی به‌جای این کار در جهت نفی و اثبات نادرستی مثال‌ها و مصادیق گفته شده برآید، در این صورت مرتکب مغالطه مناقشه در مثال شده است.
- دیگه هیچ‌وقت نمیشه به اون فروشنده اعتماد کرد. هر بار که از مغازه اون خرید کردیم، بعداً معلوم شده مبلغی که بابت اجناس گرفته، خیلی بیشتر از قیمت بازار بوده. حتی علی هم که پیرهنش رو از اون خریده بود، بعداً فهمید که قیمت همون پیرهن جاهای دیگر خیلی ارزون‌تر از اون مغازه بوده.
- اما علی که پیرهنش رو از اونجا نخریده بود.
به‌عنوان مثالی دیگر از مغالطه مناقشه در مثال، گفتگوی زیر را در نظر بگیرید:
- دکتر رحیمی، فردی فرهیخته و در زمینه تخصصی خود بسیار باسواد هست و کارهای ارزشمند متعددی انجام داده. ایشان علاوه بر تألیف چندین کتاب ارزشمند، افراد بزرگی را هم در دانشگاه تربیت کرده. البته هنوز هم مشغول تدریس در دانشگاه است و در کنار آن کارهای تأثیرگذار و بزرگی در صنعت انجام می‌دهد.
- چند وقت پیش پروژه‌ای را به یکی از دانشجویان همین دکتر رحیمی واگذار کردیم و در نهایت کار به جایی نرسید و کلی ضرر کردیم. من همان موقع متوجه شدم که هر آنچه در مورد دکتر و تربیت نیروی متخصص توسط او گفته می‌شود، چیزی جز ادعاهای پوچ و بیهوده نیست.
گفتگوی پدر و پسر که در ادامه می‌آید هم نمونه‌ای دیگر از مغالطه مناقشه در مثال هست:
- من از اول مخالف معاشرت تو با بهزاد بودم. او چندین و چند بار باعث شده تو اشتباهات بزرگی در زندگی‌ات مرتکب شوی و بعضی جاها خیلی ضرر کنی. به‌خصوص این دفعه آخر که باعث شد سر خریدوفروش ماشین ازت کلاهبرداری کنند.
- بهزاد که پسر خیلی خوبی هست. اتفاقاً سر خرید ماشین او خیلی مخالفت کرد و مقصر اصلی خودم بودم.
البته در استدلال‌های استقرایی که فرد تلاش می‌کند با آوردن مثال‌های متعدد، به یک نتیجه مشخص برسد و مثال‌ها را به‌عنوان مبنایی برای تأیید نتیجه استدلال خود مطرح می‌کند، نقض هرکدام از مثال‌ها می‌تواند باعث تضعیف نتیجه استدلال شود. اتفاقاً در چنین موقعیت‌هایی باید حواسمان به تک‌تک مثال‌هایی که مطرح می‌شود، باشد تا در ارزیابی استدلال دچار خطا نشویم.
پیشنهاد می‌کنم بعد از این یادداشت و در ادامه، نوشتارهای زیر را مطالعه کنید: