اشتباهاتی که ما در زندگی مرتکب می‌شویم یا شکست‌هایی که می‌خوریم، از نگاه خودمان متفاوت از اشتباهات و شکست‌های دیگران هستند. در چنین موقعیت‌هایی ما خودمان را خیلی کمتر مقصر می‌دانیم و مورد سرزنش قرار می‌دهیم؛ اما خطاهای دیگران در نظرمان چندان قابل بخشش و اغماض به نظر نمی‌رسند. این رویکرد متفاوت و شاید نادرست در مواجهه با خطاهای دیگران، چه دلیلی دارد و چطور می‌توان بر این سوگیری را غلبه کرد؟
دن اریلی پاسخ می‌دهد.
پرسش
دن عزیز،
چرا ما فکر می‌کنیم که می‌توانیم از اشتباهاتمان درس بگیریم اما دیگران را به خاطر شکست‌ها و خطاهایشان سرزنش می‌کنیم و آن را مرتبط با شخصیت و/یا نبود مهارت کافی در آنان می‌دانیم؟ آیا این «رویکرد یک‌سویه» تابه‌حال مورد مطالعه قرار گرفته است؟
پاسخ
شما در حال توصیف رفتاری هستید که روانشناسان اجتماعی به آن «خطای بنیادی اسناد» می‌گویند. در اصل، ما تمایل به این داریم که هر اتفاق خوبی را که برایمان رخ می‌دهد، حاصل عملکرد خوب خودمان بدانیم و در مقابل هر رویداد بدی را نتیجه محدودیت‌های بیرونی تلقی کنیم. اتفاقاً در مواجهه با دیگران شرایط برعکس است: تمایل داریم هر اتفاق خوب رخ داده برای دیگران را حاصل اتفاقات بیرونی و هر رویداد بدی را نتیجه عملکرد خود آنان در نظر بگیریم.
ما معتقدیم می‌توانیم از خطاهای خودمان بیاموزیم چون آن خطاها در واقع مربوط به ما نیستند. ما تصور می‌کنیم این محدودیت‌ها و اتفاقات بیرونی هستند که می‌توانیم به‌مرور یاد بگیریم که آن‌ها را به شکل بهتری مدیریت کنیم.
آیا می‌توانیم یاد بگیریم که این نوع قضاوت کردن را از ذهن خود حذف کنیم؟ من اخیراً زمان زیادی را در سیلیکون ولی برای برگزاری جلسات متعدد با استارتاپ‌ها و سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر صرف کردم. وقتی استارتاپی شکست می‌خورد، من اغلب تحت تأثیر قرار می‌گیرم: مردم در سیلیکون‌ولی معمولاً نسبت به بقیه جاهای دنیا نگاه منفی کمتری نسبت به این مسئله دارند. گاهی اوقات مدیران حتی نگاهی مثبت به این شکست‌ها دارند و آن‌ها را به‌عنوان تجربه و یادگیری جدید به حساب می‌آورند.
آیا ما می‌توانیم این نگاه مدیران سیلیکون‌ولی را به بقیه جاهای دنیا هم تعمیم دهیم؟ مطمئن نیستم، اما به نظر می‌رسد که بتوانیم نحوه نگرش خودمان به شکست‌های دیگران را تغییر دهیم، و شاید حتی سرزنش‌هایمان را محدود کنیم، همان کاری که در هنگام خطاها و شکست‌های خودمان انجام می‌دهیم.
پیشنهاد می‌کنم بعد از این یادداشت و در ادامه، نوشتارهای زیر را مطالعه کنید:
سؤال از دن اریلی | روشی برای تعدیل عقاید افراطی افراد
سؤال از دن اریلی | سردرگمی در استفاده از روش‌های افزایش بهره‌وری
سؤال از دن اریلی | بهترین راه غلبه بر تمایل به رفتارهای غیرمنطقی