در یادداشت قبلی در مجموعه یادداشت‌های مدل‌های ذهنی، مدل ذهنی تیغ اوکام را معرفی کردم و همان‌جا توضیح دادم که عدم استفاده از مدل ذهنی تیغ اوکام به دو نوع مغالطه منجر می‌شود: مغالطه عطف منطقی (Conjunction Fallacy) و مغالطه بیش برازش (Overfitting Fallacy).
در این یادداشت این دو مغالطه را که امکان دارد هرکدام از ما در زندگی روزمره مرتکب شویم، توضیح می‌دهم.
مغالطه عطف منطقی
مغالطه عطف منطقی یا Conjunction Fallacy اولین بار توسط آموس تورسکی و دنیل کانمن در مقاله‌ای در سال ۱۹۸۳ مطرح شد:
لیندا ۳۱ سال دارد، مجرد است، رک، پرحرف و خیلی باهوش هست. در دوران دانشجویی به‌شدت درگیر مسائل مرتبط با تبعیض و عدالت اجتماعی بود. همچنین در اعتراض‌های خیابانی مرتبط با سلاح‌های هسته‌ای هم شرکت می‌کرده.
کدام گزینه محتمل‌تر هست؟
۱. لیندا کارمند بانک هست.
۲. لیندا کارمند بانک هست و در زمینه حقوق زنان هم فعالیت می‌کند.
در تحقیقات انجام‌شده، بیشتر شرکت‌کنندگان معتقد بودند به احتمال زیاد گزینه دو درست است؛ اما این موضوع غیرممکن هست مگر اینکه تمام کارمندان بانک فعال حقوق زنان باشند.
این مغالطه از آنجا ناشی می‌شود که احتمال وقوع دو رویداد به‌صورت هم‌زمان و در کنار هم، همیشه کمتر یا مساوی احتمال وقوع فقط یکی از آن رویدادهاست.
ما انسان‌ها علاوه بر اینکه تمایل به این خطای ذهنی داریم که احتمال وقوع اتفاقات خاص را بیشتر در نظر بگیریم، بلکه به شکلی نادرست دوست داریم موضوعات مختلف را با جزئیات بیشتری توضیح دهیم.
مغالطه بیش برازش
مغالطه بیش برازش مفهومی از آمار هست. مثلاً ربط دادن علائم سرماخوردگی به بیماری سرطان یک مغالطه بیش برازش هست. این مغالطه زمانی رخ می‌دهد که شما از توضیحات خیلی پیچیده و با جزئیات زیاد برای توصیف یک رویداد استفاده می‌کنید، درحالی‌که ارائه توضیح به شکلی ساده‌تر هم امکان‌پذیر بود. عدم توجه به مدل ذهنی تیغ اوکام احتمالا به این مغالطه منجر خواهد شد.
احتمال دچار شدن به این مغالطه در هر موقعیتی که به‌جای ارائه توضیح ساده به سراغ ارائه توضیحات پیچیده‌تر برویم هست؛ یعنی مواقعی که مدام در پی ارائه توضیحات و توصیفات غیرضروری باشیم.
برای مقابله با این خطاهای ذهنی بهتر است در موقعیت‌های ارائه توضیح و نتیجه‌گیری از خودمان بپرسیم: داده‌های من چقدر نتیجه به‌دست‌آمده را در مقایسه با سایر نتایج محتمل پشتیبانی می‌کنند؟ آیا علائم بیماری من فقط نشانگر سرطان هست یا می‌توان نشان از بیماری‌های دیگر هم باشد؟
می‌توانید روی این لینک بزنید و وارد کانال تلگرامی یادداشت‌ها شوید
پیشنهاد می‌کنم بعد از این یادداشت و در ادامه، نوشتارهای زیر را مطالعه کنید:
مدل ذهنی حداقل محصول قابل عرضه یا MVP
