هر کدام از ما به عنوان یک انسان، مجموعه‌ای از علایق، ترجیحات، عقاید و ارزش‌ها داریم که هر یک از آنها یا متفاوت از عقاید و ترجیحات اکثریت افراد جامعه هست و یا مشابه و همسو با عقاید و ترجیحات اکثریت. اما موضوع اصلی آنجاست که مشابه اکثریت بودن یکی از آنها، ناخودآگاه باعث افزایش اعتماد به نفس در ما و البته پایبندی سفت و سخت‌تر نسبت به آن موضوع می‌شود.
مشکل وقتی پیش می‌آید که ما در تخمین و ارزیابی همسویی و موافقت دیگران با نظرات، ترجیحات و گرایش‌های فکری خودمان دچار سوگیری و خطا باشیم. این همان سوگیری اجماع کاذب است.
بر اساس سوگیری اجماع کاذب، ما معمولاً تعداد افرادی را که موافق یا هم‌نظر و هم‌سلیقه با ما هستند، بیش از حد واقعی تخمین می‌زنیم؛ و این خطای ذهنی باعث می‌شود که فکر کنیم اکثریت، شبیه و موافق و هم‌نظر با ما هستند و همچون ما فکر می‌کنند.
مثلاً اگر من معتقد به یک مذهب و آیین خاص باشم، غالباً تصورم بر این خواهد بود که اکثر افراد جامعه هم موافق و مشابه من هستند و بر اساس این تخمین اشتباه، علاوه بر گرفتن تصمیمات و انجام اقدامات یکسونگرانه، انتظارات کاذبی هم در ذهنم شکل خواهد گرفت.
وقتی طرفدار یک کاندیدای انتخاباتی باشم، وقتی طرفدار یک ایده کسب و کاری باشم، وقتی طرفدار یک دیدگاه خاص باشم و گرفتار سوگیری اجماع کاذب شوم، بی‌شک خطاهای بسیاری در ارزیابی‌ها و تصمیماتی که برای آینده خواهم گرفت، وجود خواهد داشت.
دلیل اول رخ دادن خطای اجماع کاذب، دوستان، اطرافیان و آشنایانی هستند که ناخودآگاه در شکل‌گیری افکار و نظرات و دیدگاه‌های ما نقش پررنگی دارند. از طرفی انتخاب آنان توسط ما وابستگی زیادی به همسویی و همراهی عقاید و افکار آنها با عقاید و افکار شخصی ما دارد. به همین خاطر یک حلقه معیوب شکل می‌گیرد که باعث تقویت و پررنگ شدن عقاید شخصی‌مان فارغ از درستی یا نادرستی آنان شود.
دلیل دوم هم تأثیر مثبتی هست که این خطای ذهنی بر اعتماد به نفس ما دارد. تصور اینکه دیگران هم‌عقیده و هم‌نظر و همراه با ما هستند، باعث ایجاد حس خوب نسبت به خودمان و افکارمان می‌شود. همین موضوع سوگیری اجماع کاذب را در ما هر چه بیشتر تقویت می‌کند.
این دو دلیل در کنار هم باعث تأثیرگذاری و غالب شدن هر چه بیشتر این سوگیری در دیدگاه‌ها و تصمیماتمان می‌شود که بیانگر لزوم توجه ویژه به این خطای ذهنی و تأثیر آن بر تصمیماتی است که در موقعیت‌های مختلف می‌گیریم.
پیشنهاد می‌کنم بعد از این یادداشت و در ادامه، نوشتارهای زیر را مطالعه کنید: