پیش‌نوشت: این نوشته صرفا بازتاب‌دهنده نظریات شخصی و دیدگاههای نویسنده هستند و به هیچ وجه نوشته علمی و معتبر تلقی نمی‌شوند. بنابراین امکان تغییر و یا اصلاح این دیدگاهها در آینده وجود دارد و نویسنده این حق را برای خود محفوظ می‌داند.
امروزه یکی از موضوعاتی که جامعه و افراد همواره با آن درگیر هستند و اکثر ساعات شبانه‌روز با آن سروکار دارند، اینترنت و محتوای موجود در آن می‌باشد. به طوری که بسیاری از زمانهای مفید افراد برای گشت‌زنی در شبکه‌های اجتماعی و فضای وب سپری می‌شود. این روزها کمتر کسی را در جامعه ایرانی می‌توان یافت که شناختی از تلگرام نداشته باشد. البته که استقبال از سایر پلتفرم‌های اجتماعی نظیر اینستاگرم، فیسبوک و توئیتر نیز در ایران کم نمی‌باشد ولی طبق آمار منتشر شده تعداد ایرانیان فعال در پیام‌رسان تلگرام بیشتر از ۵۰ درصد کل جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند و این نشان از فعالیت بسیار زیاد مردم در این پلتفرم دارد.
فعالیت ایرانیان در اینترنت محدود به شبکه‌ها و پلتفرم‌های اجتماعی نمی‌باشد بلکه با افزایش ضریب نفوذ اینترنت در شهرها و روستاهای ایران، استفاده از سایر قابلیت‌های فضای مجازی هم گسترش یافته و به مرور فراگیرتر می‌شود.
شبکه‌های اجتماعی، تهدید یا فرصت؟
هر پدیده‌ی جدیدی تهدیدها و فرصت‌های خاصی با خود به همراه دارد. گسترش استفاده از اینترنت و فضای مجازی نیز پیامدهای مختلفی با خود به همراه داشته است. در این میان افراد باید تلاش کنند تا با مدیریت هرچه بهتر زندگی خود در عصر اطلاعات، استفاده حداکثری را از فرصت‌های پیش آمده کرده و با تهدیدهای موجود مقابله نمایند.
فرصتها
فرصت‌های نابی که در این دوران برای کسب و کارهای مختلف به وجود آمده بی‌نظیر می‌باشد. سهولت دسترسی به مشتریان و فروش کالا و خدمات، دسترسی به انواع بازارهای بکر و دست‌نخورده که با سرمایه‌ای اندک به همراه خلاقیت و نوآوری می‌توان از آنها بهره برداری کرد. امکان تبلیغ کالا به مشتریان بالقوه و گرفتن نظرات آنها به صورت مستقیم و به راحت‌ترین شکل ممکن که زمینه ارائه کالا و خدمات را به بهترین شکل ممکن فراهم می‌آورد.
اما برای افراد و خانواده‌ها نیز فرصت‌های بی‌شماری به وجود آمده است و بسیاری از ارتباطات، مطالعات، خرید و فروشها و مشاغل به فضای وب منتقل شده‌اند که هرچه بیشتر کارها را تسهیل و مدیریت زمان را آسانتر می‌نماید. به طوری که ارتباطات سریع و ارزان قیمت میسر شده است، دسترسی به به‌روزترین و آخرین اخبار، مطالب و مقالات سیاسی، علمی، اقتصادی، فرهنگی، هنری و … در سریعترین زمان، امکان‌پذیر شده است. امکان انجام خرید کالا و خدمات با بهترین قیمت و بالاترین کیفیت از طریق مقایسه انواع کالاها و خدمات موجود در فروشگاههای مختلف و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات میسر شده است. امکان انجام بسیاری از امور مالی و بانکی در کمترین زمان ممکن و با بالاترین ضریب اطمینان و امنیت به وجود آمده است. و هزاران فرصت مختلف و متنوع که مجال ذکر آنها در این نوشته وجود ندارد.
تهدیدها
با توجه به فضا و امکانات به وجود آمده، هر کسب و کاری که به سمت بهره بردن از این فضا و امکانات حرکت نکند و در مقابل انتقال فرایند اصلی کسب و کار خود به فضای وب مقاومت نماید به مرور محکوم به شکست می‌باشد. البته این کار نه به معنای محدودیت که به معنای استفاده از امکانات و مزایای بی‌شمار این فضا و توسعه هر چه بهتر کسب و کار می‌باشد. ولی در صورت غفلت و کوتاهی در این مسیر مطمئنا این امکانات به تهدیدی برای کسب و کارهای سنتی تبدیل می‌گردد.
برای افراد و خانواده‌ها نیز در صورتی که نحوه استفاده از امکانات این فضا به صورت درست و اصولی مهیا نگردد یقینا باعث بروز مشکلات و معضلات عدیده در زندگی شخصی، خانوادگی و کاری خواهد شد و علاوه بر تحمیل هزینه‌های مادی و معنوی متعدد به افراد، باعث از دست رفتن بسیاری از فرصتها در زندگی می‌گردد.
مدیریت اهداف
امروزه در سطح جامعه و خانواده‌ها شاهد این هستیم که استفاده از شبکه‌های اجتماعی و سایر امکانات فضای وب به طور چشمگیری افزایش یافته و حالتی افراطی به خود گرفته است. البته من در این نوشته قصد پرداختن به اثرات و پیامدهای این اتفاقات و رفتارها را ندارم. بلکه بیشتر به دنبال ارائه راهکارهایی برای مدیریت هرچه بهتر اهداف و تسهیل دستیابی به آنها در این شرایط می‌باشم.
از آنجایی که استفاده از تلگرام و سایر شبکه‌ها و پلتفرم‌های اجتماعی تقریبا فراگیرترین حالت استفاده از فضای وب می‌باشد، به گونه‌ای که بعضی افراد اینترنت را با تلگرام شناخته‌اند و می‌شناسند، بنابر این در ادامه بیشتر به این مقوله خواهم پرداخت.
تعداد کانالها و گروههای تلگرام و همچنین صفحات اینستاگرام در این مدت محدود چند ساله افزایش چشمگیری داشته و این رشد در حال حاضر نیز ادامه دارد. از طرفی تولید محتوا در این کانالها و صفحات به صورت افراطی و بدون در نظر گرفتن بسیاری از ملاحظات در جریان می‌باشد. البته این اتفاق از اقتضائات دنیای امروز و فضای مجازی می‌باشد.
در این میان این خود مردم هستند که وظیفه کنترل و مدیریت زندگی خود را در مقابل این هجوم انبوه اطلاعات و محتوا بر عهده دارند. و در صورت عدم رفتار و برخورد صحیح با این پدیده در جنبه‌های گوناگون زندگی متضرر شده و کنترل بسیاری از امور را از دست خواهند داد.
لذا بهترین کار در این میان مدیریت ورودی اطلاعات به گوشی و یا هر وسیله الکترونیکی و به تبع آن به ذهن و مغز می‌باشد. یعنی اینکه تنها به دلیل جالب و سرگرم‌کننده بودن مطالب و محتوای یک کانال تلگرامی یا یک صفحه خاص اینستاگرام، عضو آن کانال نشده و یا آن صفحه اینستاگرام را فالو نکنیم. کاری که بسیاری از افراد آن را انجام می‌دهند. البته در کوتاه مدت شخص متوجه مشکل بوجود آمده نخواهد شد و با مطالعه یا مشاهده هر گونه محتوای ارائه شده، احساس جذب و درک مطلب و افزایش آگاهی و سواد به وی دست خواهد داد. ولی در بلند مدت در صورتی که در یک هفته و یا در انتهای هر ماه از فرد خواسته شود که مطالب و اطلاعات آموخته شده در مدت زمان معین را بازگو نماید، به احتمال زیاد مطلبی جز پست‌های مطالعه شده در چند ساعت گذشته برای گفتن و ارائه نخواهد داشت.
با این روند و با این سبک زندگی فرد به مرور تنها به اتلاف زمان خود در زندگی می‌پردازد و از طرفی ذهن و فکر فرد کارایی قبلی را برای یادگیری و همچنین مدیریت کارهای روزمره نخواهد داشت. اطلاعی ندارم این گفته مبنای علمی دارد یا نه و از آنجایی که این نوشته یک نوشته علمی نمی‌باشد، نیازی به اثبات این موضوع نیست ولی به صورت منطقی فردی که به صورت افراطی و در بسیاری از اوقات روزانه خود مشغول تماشای کلیپ و مطالعه متون از موضوعات سیاسی، اقتصادی، علمی، فرهنگی، سرگرم‌کننده و … می‌باشد، دیگر زمانی برای تفکر کافی در خصوص زندگی روزمره و مسائل کاری خود نخواهد داشت. از طرفی در دنیایی که زمان گرانبهاترین دارایی هر فرد هست، ما به راحتی در حال اختصاص دادن زمان خود بدون هیچ ملاحظه و دستاورد مفید و قابل استفاده‌ای به مدیران کانالهای تلگرامی و صفحات اینستاگرام و مطالعه و تماشای مطالب منتشر شده توسط آنان هستیم.
یک سری راه‌حل‌ها وجود دارند که برای گرفتار نشدن و فرار از دام چنین مشکلاتی در زندگی شخصی خودم پیاده کرده‌ام که در ادامه توضیح خواهم داد.
اولین گام مشخص کردن یک هدف مشخص برای دستیابی به آن در زندگی می‌باشد. یک هدف که حاضریم هر روز ساعات مشخصی را برای رسیدن به آن صرف نماییم. هدفی که برایمان اهمیت داشته و نسبت به بقیه امور زندگیمان مهم باشد. همزمان یک زمان مشخص هم برای دستیابی به آن باید مشخص نماییم و هردو مورد را یعنی هدف و زمان رسیدن به آن را در یک دفترچه یا برگه برای خودمان یادداشت می‌نماییم. این هدف می‌تواند به عنوان مثال کسب تخصص در زمینه اقتصاد خرد و کلان، آموزش مهارتهای تربیت و پرورش فرزند به صورت صحیح و علمی، آموختن اصول و مهارتهای نویسندگی، آموزش اصول و مهارتهای بازاریابی، آموزش کامل مهارت مذاکره، آموزش کامل و کسب تخصص در زمینه مدیریت کسب و کارهای کوچک و صدها موضوع دیگر باشد.
بعد از اینکه هدف اصلی و زمان مورد نظرمان را برای دستیابی به آن مشخص کردیم، بایستی یک مدت زمان مشخص در طول روز را تعیین نماییم که دوست داریم و می‌توانیم برای این هدف صرف نماییم. البته باید بگویم زمان دستیابی به این هدف ارتباط مستقیم با مدت زمان اختصاص یافته در هر روز برای آن دارد.
بعد از مشخص شدن هدف و زمان دستیابی به آن و مدت زمانی که برای رسیدن به آن صرف خواهیم کرد، می‌توانیم برنامه روزانه‌مان را براساس آن تنظیم نماییم. در این صورت این امکان وجود خواهد داشت تا زمان حضور خود در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی را برای در جهت کسب تخصص و دانش در مورد هدف مورد نظرمان هدایت نماییم.
امروزه برای هر تخصص و در هر زمینه‌ای انواع کانالها و صفحات تخصصی توسط اساتید و بزرگان آن حوزه راه‌اندازی شده و اداره می‌شوند و هر روزه مطالب مفید و کاربردی زیادی منتشر می‌شوند. از این طریق می‌توانیم زمان حضور در شبکه‌های اجتماعی هدفدار نماییم و همچنین انگیزه‌ای برای مطالعه در خودمان به وجود بیاوریم.
در گام بعدی می‌توانیم کلیه کانالها و صفحات نامربوط به هدفمان را حذف کنیم. البته شاید برخی کانالهای عمومی باشند که دوست داشته باشید مطالب آنها را هم مطالعه نماییم. برای این کار بهتر است یک مدت زمان محدود و مشخص را در طول روز تعیین کرده و در آن مدت زمان مطالب منتشر شده را مطالعه کنیم و از مراجعه گاه و بی‌گاه به این کانالها پرهیز نماییم.
اگر برایتان میسر است هر روز حداقل پانزده دقیقه تا نیم ساعت برای نوشتن و مرور آنچه که در طول آن روز برای دست یابی به هدفتان آموخته‌اید بنویسید. این کار معجزه می‌کند و بعد از مدتی می‌بینید به اندازه زیادی اطلاعات و دانش مفید کسب کرده‌اید و سرعتتان در جهت دستیابی به هدفتان افزایش چشمگیری یافته است.
اقدام دیگری که من انجام داده‌ام و توصیه می‌کنم سایر دوستان هم انجام دهند و بسیار تاثیرگذار و مفید می‌باشد، عدم پیگیری و دنبال کردن اخبار و کانالهای مربوط به سایت‌ها و خبرگزاری‌های سیاسی و رویدادهای روزانه می‌باشد. مطمئن باشید چیز مهمی را از دست نخواهید داد و در صورتی که اتفاق یا حادثه مهمی روی دهد که لازم است شما از آن مطلع شوید، در اولین فرصت دوستان و اطرافیانتان به اطلاع شما خواهند رساند. با این کار به میزان زیادی در زمان صرفه‌جویی خواهید کرد.
در صورتی که نمی‌خواهید و یا نمی‌توانید عادت پیگیری اخبار سیاسی و سایر اخبار روز را ترک کنید، حتی‌الامکان در ابتدای روز این اخبار و کانالها را مطالعه نکنید. چون علاوه بر اینکه انرژی منفی زیادی به شما منتقل می‌کنند، ذهن شما را شدیدا به خود مشغول کرده و در انجام سایر امور و در روند سایر مطالعاتتان اختلال به وجود خواهند آورد. پیشنهاد می‌کنم این کار را به عنوان پاداشی برای انجام یک کار مهم و مفید که برای رسیدن به هدفتان مؤثر می‌باشد، در نظر بگیرید و در صورتی که آن کار را به صورت کامل به اتمام رساندید، اخبار مورد علاقه‌تان را مطالعه نمایید.
علاوه بر موارد گفته شده صدها نکته و راه‌حل دیگر نیز در این زمینه می‌توان یافت و به اجرا درآورد ولی توصیه‌های بالا مواردی بودند که من اجرا کرده‌ام و به نتایج بسیار خوب و مؤثری دست یافته‌ام. بنابر این تصمیم گرفتم اینجا برایتان بنویسم تا شما هم شایذ با اجرای آنها در زندگیتان از این تغییرات مثبت بهره‌مند شوید.