چرا وقتی به شهربازی و یا کلوپ ورزشی میرویم، پول خرج کردن نسبت به جاهای دیگر برایمان آسانتر میشود و این کار را با راحتی و سرعت بیشتری انجام میدهیم؟
ما انسانها از زمانی که با مفهوم پول بهصورت کامل آشنا میشویم، کاربرد آن را یاد میگیریم و میفهمیم که به دست آوردن آن دشوار است و باید زحمت زیادی برای این کار متحمل شویم، نسبت به هزینه کردن و چگونگی این کار حساس میشویم.
به این معنی که احتیاط بیشتری در از دست دادن آن میکنیم. این موضوع باعث میشود که در مقابل هزینه کردن بیش از اندازه پول تا حدی مقاومت کنیم و وقتی هم که پول بیشتری از دست میدهیم، عذاب وجدان و مشغولیت ذهنی به سراغمان بیاید.
اما محققان در آزمایشهایی که انجام دادهاند، به نتایج جالب توجهی دست یافتند.
ما وقتی که یک برگه یا شیئی را جایگزین پول میکنیم، درد و رنج خرج کردن آن در ذهن ما بسیار کمتر میشود.
برای مثال وقتی که با پرداخت مبلغی مشخص، تعدادی ژتون را به صورت یکجا خریداری میکنیم، یک بار درد حاصل از خرج کردن را متحمل میشویم و بعد از آن ملاحظاتی را که برای خرج کردن اصل پول داشتیم در خرج کردن ژتونها نخواهیم داشت و با لذت و بیخیالی بیشتری این کار را انجام میدهیم.
یعنی وقتی که یک گام با پول فاصله میگیریم، نگاه ما به هزینه کردن تغییر میکند و پول خرج کردن برایمان آسانتر میشود.
با اتکا به این اصل در شهربازیها، کلوپهای ورزشی و کازینوها هم از این تکنیک استفاده میشود و از این راه علاوه بر به وجود آوردن لذت و بیخیالی بیشتر برای بازیکنان، درآمد بالاتری هم نصیب صاحبان کسب و کار میشود.
کارتهای بانکی و اعتباری خرید هم چنین آثاری به همراه دارند. به این معنی که وقتی ما با استفاده از کارتهای اعتباری خرید میکنیم، نسبت به زمانی که با پول نقد خریدمان را انجام میدهیم، درد و رنج کمتری را متحمل میشویم.
به همین دلیل هم هست که محققان توصیه میکنند، اگر به نظر خودتان فردی ولخرج و اهل هزینههای بیحساب و کتاب هستید، سعی کنید تا جای ممکن خریدهایتان را با پول نقد انجام دهید.
البته این کار تبعات و مشکلاتی هم به همراه دارد و شاید از برخی جهات کار مناسب و درستی نباشد ولی برای افرادی که میخواهند هزینههای خود را بهتر کنترل کنند، مفید و مؤثر خواهد بود.
افرادی که اهل تقلب و دزدی هستند هم نسبت به این موضوع حساسیت بالایی دارند و معمولاً به اشیا و خوراکیها بسیار راحتتر از پول نقد دستبرد میزنند.
برای مثال وقتی که در یخچال مشترک یک خوابگاه دانشجویی، بستههای چندتایی نوشابه کوکاکولا قرار داده شد، این نوشابهها به مرور و بهراحتی توسط دانشجویان مورد دستبرد قرار گرفت ولی وقتی که در یک بشقاب چند اسکناس در داخل همان یخچال قرار داده شد، آمار دستبردها کاهش چشمگیری پیدا کرد و در مواردی حتی یک اسکناس هم از آنها کم نشد.
این رویکرد هم جزو خطاها و اشتباهات ذهنی ما انسانهاست که ناخودآگاه دزدیدن وجه نقد را بسیار بدتر و ناپسندتر از دزدیدن وسایل دیگران میدانیم.
به همین دلیل هم هست که شاید بتوانید در بین اطرافیانتان کسانی را پیدا کنید که به خودشان اجازه دزدی حتی یک ریال وجه نقد هم از حساب دیگران نمیدهند ولی بهراحتی از خودروی سازمانی استفادههای شخصی میکنند و یا از محل کار خود کاغذ و مداد و … برای استفاده فرزندانشان به خانه میبرند و در ذهنشان به این کارها بهعنوان دزدی و دستبرد نگاه نمیکنند.
با توجه به این خطای ذهنی به نظر میرسد بهتر است، قبل از انجام بذل و بخشش از حق دیگران برای خودمان و یا ولخرجی، به این موضوع بیشتر فکر کنیم و سعی کنیم اجازه ندهیم که یک گام فاصله با وجه نقد باعث شود که ما مجوزهای تقلب و تخلف را به خودمان بدهیم و یا ولخرجیهای بیحسابوکتاب انجام دهیم.
پیشنهاد میکنم بعد از مطالعه این یادداشت، مطالب زیر را هم بخوانید:
ما بهعنوان انسان چرا نمیتوانیم در مقابل وسوسه هایمان مقاومت کنیم؟
خیلی عمیق بهش پرداخته جدی
من وقتی با کارت خرج میکنم اصلا دقت نمیکنم بهش تا وقتی که بگه موجودی کافی نیست اما پول نقد همش مراقبم چطور خرج کنم
احسان عزیز،
این نوع خطاهای ذهنی مخصوصا در هزینهکردنهای روزانه ما کم نیستند.
سعی خواهم کرد در آینده بیشتر در این مورد مطلب بنویسم.
موفق باشی.