از دست دادن هر چیزی حتی بی ارزش‌ترین داشته‌ها، برای ما انسان‌ها درد دارد. حال اگر این از دست دادن‌ها مربوط به مسائل مالی، به خصوص از دست دادن پول باشد، درد و رنج ناشی از آن شدیدتر و گاهی اوقات غیرقابل‌تحمل‌تر خواهد شد.
البته درد از دست دادن همیشه هم بد نیست و گاهی اوقات بهتر است تا جایی که می‌توانیم درد از دست دادن را بیشتر بکنیم تا بتوانیم از این طریق مقدار بیشتری برای آینده و لحظات بحرانی زندگی پس‌انداز کنیم؛ ولی موقعیت‌های دیگر هم هستند که هدف ما از هزینه کردن و از دست دادن، کسب لذت و خوشی است؛ از این رو هر چه درد ناشی از آن بیشتر شود، لذت‌ها و خوشی‌های ما تحت تأثیر قرار گرفته و باعث ضرر و زیانمان خواهد شد.
این مسئله موضوع فصل ششم کتاب پول و منطق ما نوشته دن اریلی است که می‌توانید از طریق دنبال کردن برچسب پول و منطق ما پیگیر مطالب منتشر شده بر اساس محتوای این کتاب باشید.
کاهش درد و رنج حاصل از هزینه کردن
ما با اهداف متعددی اقدام به خرج کردن پول می‌کنیم؛ اما اکثر اهداف ما مربوط به افزایش لذت‌ها و خوشی‌ها در زندگی‌مان می‌شوند.
اینکه ما لباس، ماشین یا خانه می‌خریم، مسافرت می‌رویم، به همراه عزیزانمان به رستوران می‌رویم و یا مهمانی می‌گیریم، همگی برای لذت بردن از این اتفاقات است.
به همین دلیل هم هرچقدر که بتوانیم رنج پرداخت پول برای چنین مسائلی را کمتر کنیم، در جهت افزایش لذت‌ها و خاطره‌انگیز کردن این رویدادها گام برداشته‌ایم.
بر اساس تحقیقات صورت گرفته، درد ذهنی ناشی از پرداخت باعث تحریک همان بخش‌هایی از مغز می‌شود که دردهای جسمی باعث تحریک آنها می‌شود.
از این رو در هنگام هزینه کردن، این فقط قیمت‌های بالا و یا غیرمنطقی نیستند که باعث به وجود آمدن درد ذهنی در ما می‌شوند، بلکه ذات هزینه کردن و از دست دادن هم باعث به وجود آمدن این نوع دردها می‌شود.
برای هر تجربه خوشایند و لذت‌بخشی، ما سه نوع پرداخت هزینه می‌توانیم داشته باشیم:
- پرداخت قبل از تجربه
- پرداخت در حین تجربه
- پرداخت بعد از تجربه
با توجه به آزمایش‌های صورت گرفته که در کتاب دن اریلی به تفصیل به آنها پرداخته شده است، برای حداکثر کردن میزان مطلوبیت یک تجربه، بهتر است که ما نوع اول پرداخت را انتخاب کنیم. در این صورت درد پرداخت و تأثیر آن بر خاطرات و لذت‌های ما حداقل خواهد شد.
برای مثال اگر قرار است به مسافرت برویم و در قالب توری چند روزه به همراه دوستانمان خوش بگذرانیم، برای تجربه کردن بهترین سفر و کسب لذت حداکثری بهتر است قبل از مسافرت، کل هزینه‌های تور را پرداخت کنیم و بعد از آن تا انتهای سفر لذت ببریم.
اما در صورتی که تصمیم بگیریم هزینه‌ها را به صورت هم‌زمان با گرفتن خدمات پرداخت کنیم، در این صورت میزان درد پرداخت را حداکثر کرده و از میزان لذت خودمان کاسته‌ایم.
یعنی هر بار که ما از خدمت لذت‌بخشی استفاده می‌کنیم، همواره حواسمان به هزینه‌های مربوط به آن خواهد بود و در نهایت بعد از استفاده از آن، درد پرداخت مجموع مطلوبیت را کاهش خواهد داد.
این نوع پرداخت علاوه بر کاهش میزان لذت ناشی از تجربه، بر تصمیمات ما در انتخاب بهترین گزینه‌ها هم تأثیرگذار خواهد بود و شاید اثرات بزرگی بر تجربه مسافرتمان داشته باشد.
پرداخت بعد از تجربه هم میزان درد پرداختی میان این دو حالت دارد.
برای مثال در صورتی که تصمیم بگیریم به مسافرت برویم و هزینه‌های آن را بعد از بازگشت از مسافرت و به صورت اقساطی پرداخت کنیم، در این صورت گزینه پرداخت بعد از تجربه را انتخاب کرده‌ایم.
در واقع مهم‌ترین پارامترهای تأثیرگذار بر میزان رنج ناشی از خرج کردن، زمان پرداخت و میزان توجه ما به آن موضوع هست. از این رو برای کنترل و مدیریت این رنج بایستی بر کنترل این دو پارامتر تمرکز داشته باشیم.
برای نمونه کمترین درد ناشی از پرداخت زمانی حاصل خواهد شد که ما بیشترین فاصله زمانی را با پرداخت هزینه‌ها به وجود آورده، کمترین توجه را به آن هزینه‌ها معطوف کنیم.
افزایش درد و رنج حاصل از هزینه کردن
از طرفی گاهی اوقات ما نیازمند افزایش درد و رنج حاصل از هزینه کردن هستیم تا بتوانیم کنترل بهتری بر هزینه‌های زندگی داشته و برای آینده بیشتر پس‌انداز کنیم.
در این صورت می‌توان عوامل از بین برنده درد را از میان برداشت که از جمله این عوامل، کارت‌های اعتباری و پرداخت‌های اینترنتی هستند.
در صورت تصمیم به پرداخت هزینه‌ها به صورت نقدی، لازم هست کیف پولمان را خارج کرده و تعداد اسکناس‌ها را بشماریم و در نهایت مبلغ پرداختی را به صورت فیزیکی مشاهده کنیم.
این اقدامات همگی باعث خواهند شد که از دست دادن پول برای ما به محسوس‌ترین شکل ممکن صورت گیرد. به این ترتیب برای فرار از درد و رنج ناشی از آن تا جای ممکن از این کار پرهیز خواهیم کرد و در صورت ارتکاب، بعدها اقدامات مؤثری در جهت کاهش این درد انجام خواهیم داد.
در واقع بیشترین سود ناشی از هزینه کردن از طریق کارت‌های بانکی، حساب‌های اینترنتی و همچنین دریافت وام و خرید اجناس از طریق آن، نصیب بانک‌ها و فروشندگان می‌شود.
مهمانی دانگی
موضوع جالبی که دن اریلی در این فصل از کتابش به آن اشاره کرده، پرداخت دانگی هزینه رستوران در هنگام مراجعه با دوستان است.
بر اساس آزمایش‌های صورت گرفته حداکثر لذت در چنین شرایطی وقتی حاصل می‌شود که هر بار یک نفر کل هزینه‌های رستوران را پرداخت کند.
در این صورت اگرچه از نظر ریاضی میزان پرداختی‌های هر کسی در طول زمان ثابت می‌ماند و حتی امکان دارد، مجموع پرداختی بعضی افراد در طول زمان از مجموع آنچه خودشان در دفعات مختلف مراجعه سفارش داده‌اند، بیشتر هم بشود ولی درد و رنج حاصل از هزینه کردن پول در بلندمدت برای هرکدام از افراد کاهش بسیاری خواهد یافت و سود این کار نصیب همه خواهد شد.
بنابراین، این بار اگر قرار شد که هر چند وقت یک بار با دوستانتان به رستوران یا کافه بروید، قرار را بر این بگذارید که هر بار یک نفر مسئول پرداخت هزینه‌ها شود. در این صورت در طول زمان، میزان لذت شما از این دورهمی‌ها به حداکثر مقدار ممکن خواهد رسید. ولی قبل از آن باید این نظریه را به دوستان خودتان هم توضیح دهید.
پیشنهاد می‌کنم بعد از این یادداشت، نوشتارهای زیر را هم مطالعه کنید:
توصیه‌هایی از بری شوارتز برای تصمیم گیری بهتر و زندگی آرام‌تر
بارها اسم شما رو در متمم در قسمت فعال ترین دوستان متممی دیدم و این اولین بار است که به وبلاگ شما سرمیزنم با نگاه اجمالی که به وبلاگتون انداختم و عنوان های مطالبتون رو دیدم به نظرم وبلاگ پرباری دارید که ارزش وقت گذاشتن و دنبال کردن را دارد و طبق روال ابتدا اخرین پستتون که به چشمم خورد رو خوندم. پست جالبی بود و از آنجا که آدم اقتصادی هستم و درد پول خرج کردن رو خیلی حس می کنم 🙂 و همیشه حواسم به خرجام هست این راهکارها و تاثیر اونا رو واقعا در خرج های خودم دقت کردم و باید بگم واقعا تاثیر گذار هستن.
مخصوصا وقتی بجای کارت کشیدن از پل نقد استفاده می کنیم.
سلام سعیده عزیز،
من مدتی میشه که پیگیر مطالب وبلاگت هستم و می‌دونم که چقدر زیاد و خوب می‌نویسی.
خوشحالم از اینکه به اینجا سر زدی و اولین مطلبی که خوندی مورد توجهت قرار گرفته،
و ممنونم از متمم که باعث به وجود اومدن این دوستیها میشه.
موفق باشی.