آنچه بیش از همه بر نوع نگاه شما به دنیا، رفتارهایی که انجام می‌دهید و رویکردی که در زندگی در پیش می‌گیرید، تأثیر می‌گذارد، نه میزان دارایی‌های شما بلکه طرز تلقی‌تان از موقعیتی هست که در جامعه دارید. این خلاصه تمام آن چیزهایی هست که کیت پین تلاش کرده در کتاب نردبان شکسته، با اتکا به تحقیقات و مطالعات گوناگون انجام شده، بیان کند.
اکثر مردمان دنیا بر روی این موضوع توافق دارند که نابرابری‌های اجتماعی با گذر زمان و حرکت به سمت زندگی مدرن، روزبهروز در حال افزایش هستند و هر چه این نابرابری‌ها توسط مردمان جوامع مختلف بیشتر احساس شود، تأثیرش بر کیفیت تفکر، نحوه واکنش به استرس، عملکرد سیستم ایمنی بدن و حتی نوع نگاه بر موضوعات اخلاقی منفی‌تر خواهد بود.
در واقع در جوامع امروزی میزان نابرابری در میان انسان‌ها نه بر اساس میزان درآمدشان بلکه براساس احساسی که نسبت به جایگاه اجتماعی خودشان دارند، سنجیده می‌شود. به این معنا که ممکن است فردی در یک جامعه با برابری اجتماعی و اقتصادی بیشتر با درآمد کمتر، رضایت و سلامت جسمی و روحی بیشتر و استرس و فشار کمتری را تجربه کند؛ اما فردی که در جامعه با نابرابری بیشتر زندگی می‌کند، اما درآمد بالاتری هم دارد اما خود را در سطوح پایین‌تری احساس می‌کند، از نظر سلامت جسمی و روحی و همچنین کیفیت زندگی در سطحی پایین‌تر باشد.
کیت پین در کتاب نردبان شکسته به سؤالات جذاب مختلفی پاسخ می‌دهد. از جمله اینکه:
- چرا زنان در جوامع فقیر در سن کم بچه‌دار می‌شوند و معمولا هم فرزندان بیشتری به دنیا می‌آورند؟
- چرا افراد در طبقات پایین اجتماعی، تصمیماتی با کیفیت پایین می‌گیرند؟
- چرا مردمان فقیر میزان استرس بیشتری را تجربه می‌کنند؟
- چرا طبقه کارگر تمایل کمتری به پس‌انداز و سرمایه‌گذاری برای آینده دارد؟
- نابرابری چگونه بر عملکرد ما در محل کار تأثیر می‌گذارد؟
مطالعه پاسخ‌هایی که به این سؤالات و سؤالات جذاب دیگر در این کتاب داده شده، باعث خواهد شد نگاهی واقع‌بینانه به زندگی داشته باشیم و همچنین در جاهایی که امکان دارد با اصلاح نوع نگاه خودمان به زندگی و محیط اطرافمان، کیفیت زندگی و تصمیمات خودمان را افزایش دهیم و مسیرهای بهتری را در زندگی انتخاب کنیم.
مطالعه این کتاب برای من بسیار لذتبخش و آموزنده بود و معتقدم برای داشتن زندگی بهتر در جوامع امروزی که شکاف‌های طبقاتی روزبهروز در حال فراخ‌تر شدن هستند، مطالعه این کتاب می‌تواند آگاهی‌بخش و کمک‌کننده باشد.
بخش‌هایی از کتاب نردبان شکسته
نابرابری، کنش‌ها و احساسات ما را به شیوه‌ای نظام‌مند و قابل پیش‌بینی و همین طور مکرر تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ باعث می‌شود کوته‌بین و مستعد هر گونه رفتار پرخطر شویم، و میل به قربانی کردن آینده امن‌مان برای لذتی آنی افزایش یابد، باعث می‌شود میل بیشتری به تصمیم‌گیری‌های متناقض داشته باشیم، به افکار عجیب باور پیدا کنیم و به شکلی خرافاتی جهان را آن‌گونه ببینیم که می‌خواهیم باشد، نه آن‌گونه که هست. نابرابری ما را از هم جدا می‌کند و در جبهه‌هایی قرار می‌دهد که نه‌تنها براساس درآمد، بلکه براساس ایدئولوژی و نژاد از هم تفکیک شده‌اند، و به این ترتیب اعتماد به یکدیگر را کاهش می‌دهد. نابرابری اضطراب ایجاد می‌کند و باعث می‌شود از سلامت و شادی کمتری برخوردار باشیم.
* * *
باید برداشت‌های ذهنی از موقعیت فرد را جدی بگیریم؛ چون درباره سرنوشت افراد اطلاعات زیادی در اختیار ما می‌گذارند. اگر خودتان را در پله‌های پایینی نردبان موقعیت می‌بینید، به احتمال زیاد در سال‌های آینده از افسردگی، اضطراب و درد مزمن رنج خواهید برد. هر چه پله‌ای که انتخاب می‌کنید، پایین‌تر باشد، احتمال اینکه تصمیمات بد بگیرید و عملکردتان در کار ضعیف باشد، بالاتر است. هر چه پله‌ای که انتخاب می‌کنید پایین‌تر باشد، احتمال اینکه نظریات فراطبیعی و نظریه توطئه را بپذیرید، بالاتر خواهد بود. هر چه پله‌ای که انتخاب می‌کنید پایین‌تر باشد، بیشتر مستعد مشکلات وزنی، ابتلا به دیابت و ناراحتی قلبی خواهید بود. هر چه پله‌ای که انتخاب می‌کنید پایین‌تر باشد، سال‌های باقیمانده عمرتان کمتر خواهد بود.
* * *
اگر مردی صاحب هوش درخشان است، چرا به خاطر آن ستایش شود؟ او صرفاً آنقدر خوش‌اقبال بوده است که با هوش متولد شود. اگر کسی دارای اخلاق کاری قدرتمند است، صرفا برنده بخت‌آزمایی صفات سخت‌کوشی و پشتکار شده است. اگر هم پسری به اندازه کافی قدرتمند است که از بیماری‌ای وحشتناک جان سالم به در ببرد و پسر ضعیف‌تر تسلیم می‌شود، این صرفاً نشان‌دهنده یکی از حقایق تلخ زندگی است.
* * *
اگر شما آگاهانه به شخصی فکر کنید که به وضوح در زمینه‌ای بر شما برتری دارد، احساس‌تان نسبت به خود در مقایسه با زمانی که هرگز به آن شخص فکر نکرده‌اید، بدتر خواهد شد. به همین ترتیب، اگر به کسی فکر کنید که به نوعی از شما پایین‌تر است، این مقایسه باعث می‌شود احساس بهتری نسبت به خودتان پیدا کنید.
* * *
بعضی تحقیقات به اندازه‌گیری هورمون‌های استرس و التهاب افراد حین کار روزانه پرداخته و دریافته‌اند سطح این شاخص‌ها در کسانی که فقیرترند یا احساس می‌کنند موقعیت پایین‌تری دارند کمی بالاتر است. اما اگر افراد را در معرض استرس قرار دهید و نوع واکنش بدن آنها را مشاهده کنید، میزان اختلافات در نتایج افزایش می‌یابد.
* * *
پی‌نوشت: من کتاب نردبان شکسته نوشته کیت پین را با ترجمه خانم سمانه پرهیزکاری مطالعه کردم که توسط نشر میلکان منتشر شده است.
پیشنهاد می‌کنم بعد از این یادداشت و در ادامه، نوشتارهای زیر را مطالعه کنید:
معرفی کتاب | انگیزه نوشته دنیل پینک
معرفی کتاب | اقتصاد ناهنجاری‌های پنهان اجتماعی از استیون لویت
