در یونان باستان از سقراط فیلسوف خواستند که لُبِ کلام همه فرامین فلسفی را در یک عبارت خلاصه کند؛ و او در پاسخ گفت: «خودت را بشناس». خودشناسی به این دلیل چنین اهمیتی دارد که فقط بر اساس شناختی دقیق از وجود خودمان است که می‌توانیم تصمیم‌هایی قابل اطمینان بگیریم؛ به‌خصوص در قلمرو زندگی شخصی و زندگی شغلی.
جملات بالا، از متنی که بر جلد کتاب خودشناسی نقش بسته‌اند، انتخاب شده. کتابی که آلن دو باتن در آن تلاش کرده ما را مجاب کند تا از جنبه‌ها و دیدگاه‌های مختلف به خودمان و آن ویژگی‌های درونی‌مان بنگریم تا شاید آن میزان شناختی که از خود داریم افزایش یافته و باعث شود تا زندگی آگاهانه‌تری داشته باشیم.
کتاب خودشناسی شامل شش بخش است.
در بخش اول با عنوان از خود بی‌خبری که در واقع در حکم مقدمه کتاب است نویسنده سعی کرده خودشناسی را به‌عنوان اصلی که در زندگی بسیاری از ما انسان‌ها کم‌رنگ است و نادیده گرفته شده مطرح کند.
در پنج بخش بعدی آلن دو باتن تلاش کرده تا روش‌های دستیابی به خودشناسی را از پنج طریق ارائه دهد. این روش‌ها عبارت‌اند از: تعمق در خویشتن، شناخت عاطفی خویش، روراستی با خود، قضاوت خود و شک‌گرایی عاطفی.
مطالعه هر کدام از فصل‌ها با توجه به سبک نگارش ساده و روان نویسنده در کنار نکات تأمل‌برانگیزی که در آن‌ها مطرح شده است، می‌تواند برای هر خواننده‌ای آموزنده و جذاب باشد.
کتاب حجم کمی دارد و در هرکدام از بخش‌ها سعی شده با ارائه تمرین‌هایی به خواننده کمک شود تا بتواند به هدف اصلی آن بخش که شناخت خویشتن از جنبه‌ای خاص است، دست یابد.
بخش‌هایی از کتاب خودشناسی
بایستی با اضطراب‌هایمان شاخ‌به‌شاخ شویم؛ باید خودمان را مجبور کنیم که تصور کنیم اگر پیشگویی‌های بدشگون و فاجعه‌آمیز این اضطراب‌ها واقعاً رخ دهند، چه اتفاقی خواهد افتاد: اگر هر آنچه در ما احساس نگرانی مبهم ایجاد می‌کند واقعاً پیش بیاید، چه بر سرمان خواهد آمد؟ کدام خطرها واقعی هستند؟ چطور ممکن است که وقتی همه‌چیز در هم پاشیده است، کماکان حال ما خوب باشد؟ بازی کردن با وخیم‌ترین وقایع، یکی از بهترین راه‌ها است که یک نگرانی آزارنده را بالاخره خنثی کنیم. بایستی با بدترین نگرانی‌هایمان تک‌به‌تک روبه‌رو شویم تا دریابیم که اکثرشان چندان ناظر به هیچ خطر جدی‌ای نیستند.
* * *
عشق به خویشتن تعیین‌کننده این است که چقدر می‌توانیم مستقل باشیم، و چقدر می‌توانیم روی ایده‌های حلاجی‌شده‌ای که ارائه می‌دهیم پافشاری کنیم و حتی وقتی دیگران آن‌ها را نمی‌فهمند کماکان به درستی‌شان باور داشته باشیم. وقتی سطح عشقمان به خویشتن به‌قدر کافی باشد، می‌توانیم به سهولت به دیگران نه بگوییم؛ دیگر دیوانه‌وار سعی نخواهیم کرد دیگران را راضی نگاه داریم.
* * *
یکی از موانع مهم در برابر دستیابی به خودشناسی و بالطبع زندگی پرثمر و شکوفا این است که یک نیمه ذهن ما عادت دارد به نیمه دیگر دروغ بگوید. همه ما به دلیلی که بسیار قابل‌فهم به نظر می‌رسد، به خودمان دروغ می‌گوییم: دلیلش آن است که می‌خواهیم از درد اجتناب کنیم. ازآنجاکه همه ما شکننده و نازک‌نارنجی هستیم، در این کار خبره شده‌ایم که افکار آزارنده را به قلمرو ناخودآگاهمان برانیم.
* * *
پی‌نوشت: کتاب خودشناسی اثر آلن دو باتن توسط آقای محمدهادی حاجی‌بیگلو به فارسی ترجمه شده و کتاب‌سرای نیک آن را منتشر کرده است.
پیشنهاد می‌کنم بعد از این یادداشت و در ادامه، نوشتارهای زیر را مطالعه کنید:
معرفی کتاب | در باب اعتماد به نفس از آلن دو باتن
