به نظر شما مقایسه خودمان با دیگران تأثیری مثبت بر زندگی ما دارد یا تأثیری منفی؟
اصلاً مقایسه خودمان با دیگران کار درستی است؟
امکان دارد که اصلاً خودمان را با دیگران مقایسه نکنیم؟
امروزه توصیه‌های زیادی از جانب افراد موفق و متخصص نسبت به اینکه نباید خودمان را با دیگران مقایسه کنیم، صورت می‌گیرد.
اما ذهن کنجکاو و ناآرام ما همواره در حال ارزیابی امور و نحوه عملکرد ماست. گاهی اوقات هم دست به دامن شرایط و وضعیت دیگران می‌شود تا بتواند به نتیجه دلخواه خود دست پیدا کند.
اما بسیاری از این مقایسه‌ها آثاری سوء بر اعتماد به نفس و روحیات ما دارند و باعث افزایش میزان نارضایتی و کاهش میزان شادیمان می‌شوند.
البته که اولین توصیه در این خصوص عدم مقایسه خودمان با دیگران بلکه مقایسه عملکرد حال حاضرمان با عملکرد گذشته‌مان هست.
اما در صورتی که افرادی هم ناچار به مقایسه خود با دیگران باشند یا ترجیح دهند به هر صورت این مقایسه را انجام دهند، رابرت فرانک اقتصاددان در کتاب Choosing the Right Pond با استفاده از استعاره‌ای جالب، توصیه اثربخشی در این خصوص ارائه کرده است.
او در کتابش بیان می‌کند که چگونه بخش زیادی از زندگی اجتماعی توسط تمایل ما به تبدیل شدن به ماهی بزرگ‌تر در برکه‌مان تعیین می‌شود. اگر تنها یک برکه وجود داشت – اگر همه وضعیت خود را با وضعیت دیگری مقایسه می‌کردند – عملاً همه ما بازنده محسوب می‌شدیم. در کل در برکه‌ای که شامل نهنگ‌ها است، حتی کوسه‌ها هم کوچک محسوب می‌شوند؛ بنابراین بهتر است به جای مقایسه خودمان با همه، سعی کنیم جهان را طوری مرزبندی کنیم که در برکه ایجادشده توسط خود یک فرد موفق محسوب شویم.
برای مثال به جای اینکه تلاشمان بر این باشد که در یک سازمان بزرگ چند هزارنفری یک کارمند متوسط با حقوق ماهیانه ده میلیون تومان باشیم، بهتر است در یک سازمان کوچک چند ده نفری بهترین کارمند با حقوق ماهیانه هشت میلیون تومان باشیم. در این صورت میزان رضایت و شادی ما در زندگی افزایش خواهد یافت.
این روش شاید در کوتاه مدت باعث کسب درآمد مالی پایین‌تری شود ولی در بلندمدت دستاوردهای بیشتری برای ما به همراه خواهد داشت و علاوه بر افزایش میزان رضایت و افزایش اعتماد به نفس، باعث خواهد شد همواره تلاش کنیم تا جزو بهترین‌ها باقی بمانیم و از این طریق همواره در حال رشد باشیم.
علاوه بر این جنگیدن در برکه‌ی بزرگ‌تر به قیمت متوسط بودن، باعث کاهش شادی و همچنین افزایش دلسردی ما از رشد و پیشرفت خواهد شد.
در دنیای امروز با گسترش سیستم‌های ارتباطی و امکان دسترسی به اطلاعات بسیار در خصوص زندگی و عملکرد مردمان مختلف، ما در حال زندگی در یک برکه بزرگ هستیم.
بر این اساس خودمان را با تعداد زیادی از افراد مقایسه می‌کنیم که این موضوع باعث رشد روزافزون استانداردهای زندگی و توسعه نگاه غیرواقع‌بینانه به زندگی خودمان شده است.
از این رو با وجود رشد مداوم سطح زندگی افراد متوسط جامعه، آن‌ها همچنان نارضایتی از زندگی خودشان را تجربه می‌کنند.
بری شوارتز در کتاب The Paradox of Choice استعاره گویایی در این خصوص به کار می‌برد.
به اعتقاد او با وجود رضایت نسبی باز هم بسیاری از افراد در حال مقایسه خود با دیگران و تلاش برای دستیابی به کیفیت بالاتر در زندگی هستند.
دانشجویان در تلاش برای کسب نمره بالاتر و کارمندان در تلاش برای جایگاه شغلی بالاتر.
این شرایط مانند بودن در یک استادیوم فوتبال پرازدحام و تماشای یک بازی نفس‌گیر است. یکی از تماشاگران ردیف جلویی به سرعت بلند می‌شود تا نمایی بهتر داشته باشد و بر اثر این حرکت وی یک واکنش زنجیره‌ای رخ می‌دهد. همه به سرعت بلند می‌شوند تا بتوانند به همان خوبی قبل ببینند. همه به جای اینکه بنشینند، بلند شده‌اند و موقعیت هیچ کس بهبودی نداشته است. اگر کسی بلند نشود دیگر در وضعیت قبلی خود هم باقی نخواهد ماند و جایگاه وی تنزل خواهد کرد.
به این ترتیب و با وجود اینکه همواره در حال رشد و ترقی هستیم ولی میزان رضایت و شادیمان در زندگی در بهترین حالت ثابت می‌ماند و شاید براثر تلاش بیشتر کاهش هم پیدا بکند.
به نظر می‌رسد توصیه رابرت فرانک کاربردی‌تر و تأثیرگذارتر از سایر توصیه‌ها در این خصوص باشد که ما سعی کنیم، در هر زمینه‌ای که در آن مشغول به فعالیت هستیم، برکه‌ای کوچک برای خودمان پیدا کنیم و نهایتاً در آن برکه مشغول رقابت با دیگران شویم و خودمان را با افراد مختلف از نظر عملکردی مقایسه کنیم.
در غیر اینصورت و با حضور در برکه عظیم انسانی در این جهان، هیچ وقت نتیجه مثبت و رضایت‌بخشی از مقایسه و تلاش روزافزون نصیبمان نخواهد شد، همواره از شرایط ناراضی خواهیم بود و به مرور اعتماد به نفس و رضایت اولیه را هم از دست خواهیم داد.
پیشنهاد می‌کنم بعد از مطالعه این یادداشت، مطالب زیر را هم بخوانید:
۳ دلیل مهم تصمیمات اشتباه ما در زندگی
سلام
“به نظر می‌رسد توصیه رابرت فرانک کاربردی‌تر و تأثیرگذارتر از سایر توصیه‌ها در این خصوص باشد که ما سعی کنیم، در هر زمینه‌ای که در آن مشغول به فعالیت هستیم، برکه‌ای کوچک برای خودمان پیدا کنیم و نهایتاً در آن برکه مشغول رقابت با دیگران شویم و خودمان را با افراد مختلف از نظر عملکردی مقایسه کنیم.”
به نظرم این توصیه خیلی مفیده چون هیچ آدم سالمی نمی تونه خودش رو با کسی مقایسه نکنه هر چقدر هم مربی ها بگن خودت رو با بقیه مقایسه نکن
ممنون
سلام محمدجان،
به نظر من هم توصیه رابرت فرانک مؤثر و کاربردی هستش،
البته شاید نشه جلوی مقایسه ذهنی رو گرفت ولی به نظرم میشه نادیده ش گرفت.
البته اگه ذهن واقع بینی داشته باشیم می تونیم مقایسه‌های نادرست و غیرواقع‌بینانه رو حذف کنیم و یا ارزشی براشون قائل نشیم.
موفق باشی.