نسیم نیکلاس طالب در فصل ابتدایی کتاب قوی سیاه از تاریخ جنگ لبنان و خاطرات خود از آن روزگار نوشته و با این مقدمه به سراغ ویژگی‌های ابهام‌آمیز تاریخ و نادانی ما انسان‌ها در خصوص آن رفته است.
تاریخ مبهم است. شما آنچه را که اتفاق می‌افتد می‌بینید ولی آنچه را که باعث رخ دادن آن وقایع می‌شود نمی‌بینید. یک نقص اساسی در مشاهده شما از چنین وقایعی وجود دارد، چرا که شما آنچه را که درون جعبه قرار دارد و چگونگی عملکرد مکانیسم‌ها را نمی‌دانید.
نسیم طالب در ادامه سه دلیل اصلی را که باعث خطای ما در نگاه به وقایع گذشته می‌شوند، توضیح می‌دهد:
اولی توهم درک است؛ یعنی اینکه ما انسان‌ها تصور می‌کنیم هر آنچه را که در حال رخ دادن است، می‌فهمیم و توانایی این را داریم که قوانین حاکم بر آنها را به بهترین شکل ممکن تحلیل کنیم. در حالی که جهان بسیار پیچیده‌تر از آن است که در قالب درک و فهم ما بگنجد.
دومی تحریف گذشته‌نگر است. در واقع ما انسان‌ها بعد از اینکه اتفاقات و رویدادها به وقوع پیوستند، شروع به ارزیابی و تحلیل آنها می‌کنیم و بر این اساس توهم تسلط بر اتفاقات به ما دست می‌دهد ولی این کار مانند نگاه کردن به پشت سر از آینه ماشین است.
مطمئناً این شفافیت و وضوح قبل از وقوع وجود نداشته و هر کدام از ما انسان‌ها داستان خاص خودمان را بعد از هر رویداد روایت می‌کنیم و بزرگ‌ترین تحریف‌ها را رقم می‌زنیم.
خطای سوم هم قائل شدن اعتبار و امتیاز بیش از حد به اطلاعات و دانسته‌های افراد مرجع و باسواد هست که در این پست در مورد آن توضیح دادم.
این سه خطا در مجموع باعث می‌شوند که ذهن ما توانایی فوق‌العاده‌ای در توصیف و تبیین پدیده‌ها داشته باشد و قادر باشد هر پدیده‌ای را بر اساس علایق و ترجیحات خود توجیه و تفسیر کند.
از طرفی این خطا باعث می‌شود که مغز اصل پیش‌بینی‌ناپذیری را آن‌چنان که باید به رسمیت نشناسد.
فرد هرچقدر که باهوش‌تر و باسوادتر باشد، توضیحات ارائه شده توسط او هم معقول‌تر، مقبول‌تر و روایت‌های ساخته شده منطقی‌تر به نظر خواهند رسید.
اتفاق دیگری که در حین تحلیل و تفسیر وقایع گذشته در ذهن ما رخ می‌دهد، این است که ما از میان میلیون‌ها اتفاق ریز و درشتی که روی داده و در وقوع یک رخداد تأثیرگذار بوده‌اند، صرفاً آن بخش از اتفاقات را برداشت و در تحلیل و تفسیر خودمان استفاده می‌کنیم که داستان را بر اساس خواست و اراده ما و هماهنگ با آن پیش ببرد.
لازم به گفتن نیست که سایر اتفاقات و رویدادها که به بهتر جریان یافتن داستان اختصاصی ما کمک نکنند و در تناقض با آنها باشند، توسط مغز از بانک اطلاعاتی حذف و طبیعتاً فیلتر خواهند شد.
این رویکرد باعث بزرگ‌تر شدن خطاها و تحریف هرچه بیشتر واقعیات می‌شود.
اما پیشنهادی که نسیم طالب برای آشنایی با این خطا و غلبه بر آن در زندگی شخصی ارائه می‌دهد این است که سعی کنیم، دفتر خاطرات یا ثبت وقایع و رویدادهای روزانه داشته باشیم و تا جای امکان اتفاقات و رویدادهای روزانه را در آن ثبت کنیم. در این صورت در آینده با مراجعه به آن خواهیم توانست چنین خطاهایی را به میزان زیادی کاهش داده و نگاه واقع‌بینانه‌تری به تاریخ و وقایع رخ داده در گذشته داشته باشیم.
عضویت در کانال تلگرامی روزنوشته ها
پیشنهاد می‌کنم بعد از این یادداشت و در ادامه، نوشتارهای زیر را مطالعه کنید: