دیگردوستی مؤثر کتابی است در باب کمک حداکثری به نیازمندان به کارآمدترین و سنجیده‌ترین شکل ممکن. پیتر سینگر، نویسنده این کتاب، یکی از فلاسفه معاصر استرالیایی است که هم‌اکنون به‌عنوان یکی از اساتید دانشگاه پرینستون آمریکا مشغول انجام مطالعات و تحقیقات است.
سینگر در این کتاب از جوانب و دیدگاه‌های گوناگون به موضوع کمک به انسان‌ها و حیوانات پرداخته و آن را موردمطالعه و بررسی قرار داده است. هدف اصلی او از نوشتن این کتاب متقاعدسازی و ترغیب افراد به افزایش کارایی و اثربخشی حمایت‌های مالی و غیرمالی به انسان‌ها و حیوانات است. همچنین نویسنده سعی دارد تا راهکارهایی را ارائه دهد تا علاوه بر افزایش میزان کمک‌های صورت گرفته از نظر کمی، از نظر کیفی نیز با هزینه‌های مالی و معنوی ثابت بتوان اثربخش‌ترین و سنجیده‌ترین کمک‌ها را به سایرین کرد تا در نهایت این دست اقدامات به نجات افراد بیشتری از مرگ، بیماری و تجارب ناخوشایند ناشی از فقر و نداری منتهی شود.
نویسنده سعی دارد با مطرح کردن انواع چالش‌ها و نمونه‌های واقعی، تأثیر تصمیمات و اقداماتی را که شاید برای بسیاری از ما بی‌اهمیت و پیش‌پاافتاده باشند، به شکلی واقعی نشان می‌دهد. تصمیماتی که شاید با تغییر یکی از آن‌ها بتوان به‌جای صرفاً خوشحال کردن چند نفر، نجات‌دهنده جان چندین انسان بود.
مصطفی ملکیان در ابتدای مقدمه‌ای که برای این کتاب نگاشته، در مورد جنبش دیگردوستی چنین گفته است:
جنبش دیگردوستی مؤثر جنبشی بسیار ارجمند، برکت‌خیز و مهم است که می‌توان گفت با آغاز ربع چهارم قرن بیستم و عمدتاً، بر اثر مساعی فکری پیتر سینگر، فیلسوف اخلاق و انسان‌دوست استرالیایی‌تبار، پدیدار شد و خوشبختانه، با کوشش‌های نظری عملی بسیاری از نیک‌خواهان بشریت، در سرتاسر جهان، درحال توسعه و تعمیق است.
محمدرضا جلائی‌پور هم در خصوص آثار پیتر سینگر چنین نظری دارد:
سینگر در کتاب‌هایش آن‌قدر مثال ملموس می‌زند و استدلال‌هایش را چنان روشن و همه‌فهم طرح می‌کند که بعید است کتاب‌های تأثیرگذارش در حوزه اخلاق عملی (به‌ویژه درباره رنج حیوانات، کمک بیشتر به قربانیان فقر شدید و لزوم حصول اطمینان از تأثیرگذاری و در اولویت بودن اهداف خیر و خیریه‌هایی که به آن‌ها کمک می‌کنیم) را بخوانیم و در نظر و عمل تغییر نکنیم.
همان‌طور که پیتر سینگر در پیشگفتار کتاب اشاره می‌کند، اساس دیگردوستی مؤثر ایده‌ای بسیار ساده است: باید بیشترین کار نیکی را که می‌توانیم انجام دهیم. پیروی از قواعد معمول مانند دزدی نکردن، خیانت نکردن، آسیب نرساندن، و نکشتن کافی نیست؛ یا کلاً کافی نیست یا لااقل برای آن‌ها که زندگی مادی راحتی دارند و می‌توانند تغذیه و مسکن و پوشاک خود و خانواده‌شان را فراهم کنند و درنهایت پول و وقت اضافی خواهند داشت کافی نیست. زندگی‌ای که حداقل‌های اخلاقی را رعایت می‌کند مستلزم استفاده از قسمت بزرگی از منابع اضافه برای خلق دنیایی بهتر است. اخلاقی‌ترین نوع زندگی مستلزم انجام دادن بیشترین نیکی ممکن است.
یکی از مثال‌هایی که نویسنده از دیگردوستی غیرمؤثر می‌آورد، مربوط به کودکی مبتلا به سرطان در آمریکا است.
در سال ۲۰۱۳، در سن‌فرانسیسکو ۲۰ هزارنفر گرد هم آمدند تا شاهد برآورده شدن آرزوی پسربچه‌ای پنج‌ساله که مبتلا به سرطان بود، باشند. این پسربچه که مایلز اسکات نام داشت در حال گذراندن شیمی‌درمانی زیر نظر پزشکان بود. وقتی از او پرسیده شد که بزرگ‌ترین آرزویش چیست، پاسخ داد آرزو دارد تا بتمن شود. یک بنیاد خیریه برآورده کردن آرزوی این کودک را بر عهده گرفت. از این رو مراسمی مفصل برگزار شد. در نهایت کودک و سایر حاضرین سرخوش و شادمان از این اتفاق بودند.
بنیاد خیریه برگزارکننده مراسم هرگز هزینه انجام‌گرفته برای این کار را اعلام نکرد ولی گفتند که برآوردن آرزوی هر بچه به‌طور متوسط ۷۵۰۰ دلار هزینه در پی دارد. مطمئناً بسیاری از افراد در نگاه اول معتقدند این هزینه ارزش شادی آن کودک و خانواده‌اش را دارد. اما اگر بدانند که با همین ۷۵۰۰ دلار می‌توان جلوی مرگ سه کودک یا حتی بیشتر را به دلیل ابتلا به مالاریا گرفت، به‌احتمال‌زیاد نظرشان تغییر خواهد کرد. در حالت منطقی نجات جان سه کودک بسیار مهم‌تر از برآورده شدن آرزوی یک کودک است. ولی همچنان چنین مراسمات و چنین هزینه‌کردهایی در نقاط مختلف این کره خاکی در حال انجام است.
آنچه سینگر در این کتاب به دنبال آن است، تغییر سبک هزینه کردن و اختصاص منابع به مستحق‌ترین و واقعی‌ترین محرومان و نیازمندان هست. به‌طوری‌که این دست امور به شکلی سنجیده و اثربخش انجام شوند و با منابع محدود در اختیار بتوان حداکثر خدمت را به نیازمندان ارائه کرد و جان تعداد بیشتری از انسان‌ها و حیوانات را نجات داد.
در ادامه بخش‌هایی از کتاب را برایتان نقل می‌کنم.
دیگردوستان مؤثر رنج انسان‌هایی را که در کشوری دیگر زندگی می‌کنند یا نژادی دیگر یا دین دیگری دارند بی‌اهمیت یا کم‌اهمیت نمی‌شمارند. باور دارند که رنج حیوانات هم باید مورد توجه قرار بگیرد و عموماً معتقدند که نباید به رنجی اهمیت کمتری دهیم فقط به این دلیل که این رنج به موجودی غیر از انسان وارد می‌شود. البته در اهمیتی که به رنج انسان در قیاس با رنج موجودات دیگر می‌دهند با هم اختلاف دارند.
انسان عاقل نمی‌تواند دارای عزت نفس باشد اما منافع دیگران را که رفاهشان را به اندازه رفاه خودش مهم می‌داند نادیده بگیرد. مستحکم‌ترین پایه عزت نفس، داشتن زندگی اخلاقی است؛ یعنی زندگی‌ای که در آن فرد بیشترین تأثیر مثبت را می‌گذارد.
زندگی بر طبق دیگردوستی مؤثر نوعی شکوفایی هسته مرکزی هویت انسانی است.
حتی اگر وقتی نیکوکاران را تشویق می‌کنیم که به‌جای کمک به جایی که تمایلی اولیه برای آن دارند به جایی کمک کنند که بیشترین خیر را می‌رساند باعث شود که عملاً به میزان کمتری کمک کنند، نتیجه همچنان می‌تواند بهتر باشد. ممکن است کمک دهنده‌ای کمکش را مثلاً نصف کند، اما خیریه می‌تواند با هر دلار دریافتی ۱۰۰ برابر بیشتر نیکی کند. پس راضی کردن کمک‌دهنده به کمک به خیریه مؤثرتر سبب سودمندی ۵۰ برابر بیشتر در قیاس با رها کردن کمک‌دهنده برای دنبال کردن عقاید شخصی اولیه‌اش می‌شود.
پی‌نوشت۱: من این کتاب ۲۴۷ صفحه‌ای را با ترجمه آرمین نیاکان که به همت نشر نی منتشر شده است، مطالعه کردم. به نظرم ترجمه بسیار خوب و روانی داشت.
پی‌نوشت۲: برای کمک به تامین هزینه‌های کودکان فلج مغزی، روی این لینک کلیک کرده و وارده صفحه مؤسسه خیریه سگال شوید.
پیشنهاد می‌کنم بعد از این یادداشت و در ادامه، نوشتارهای زیر را مطالعه کنید:
معرفی کتاب | پنج رکن تفکر مؤثر نوشته ادوارد برگر و مایکل استاربرد
